خودشيفتهممکن است به روانشناسان بگويند که احساس خوبي درباره خودشان دارند، اما هنگامي روانشناسان اين افراد را با يک دستگاه دروغسنج مورد آزمايش قرار ميدهند، حقيقت آشکار ميشود و اين افراد ميپذيرند که عزت نفس پايينتري دارند.
ارين مهيرز، روانشناس در دانشگاه کاروليناي غربي که سرپرستي اين پژوهش را به عهده داشت، ميگويد: "يافتههاي ما دال بر اين است که افراد با ميزانهاي بالاي خودشيفتگي ممکن است عزت نفسشان بيش از حد واقع نشان دهند. به عبارت ديگر افراد خودشيفته ممکن است به واقع اعتقادي به ادعاي خودشان درباره بزرگيشان ندارند."
گرچه خودشيفتگي بيش از همه مشخصه "اختلال شخصيت خودشيفته"- شکل شديد و مخرب زندگي عشق به خود- شناخته ميشود، اما اين به نظر ميرسد اين صلت به درجات گوناگون در افراد سالم از لحاظ رواني هم وجود داشته باشد. افرادي که به ميزان بيشتري داراي اين صفت هستند، به طور غلوآميزي خودشان را تحسين ميکنند، اما بررسيهاي پيشين درباره اينکه اين ابراز احساسات مثبت نسبت به خود حقيقي يا ساختگي است، نتايج قاطعي به دست نداده است.
مهيرز و همکارانش براي بررسي اين موضوع مجبور بودند از روشي اندکي فريبکارانه استفاده کنند. آنها 71 زن دانشجوي دوره ليسانس از دانشگاه ميسيسيپي جنوبي را در بررسيشان شرکت دادند و از آنها خواستند پرسشنامههايي را پرکنند که براي اندازهگيري عزت نفس و خودشيفتگي طراحي شده بود.
بعد اين دانشجويان به آزمايشگاه مهير رفتند و مورد ارزيابيهاي روانشناختي بيشتري قرار گرفتند و بعد به آنها گفته شد آنها را به دستگاه دروغسنج متصل ميکنند تا روانشناسان بتوانند دريابند آنها راست ميگويند يا نه. سپس از اين دانشجويان در مورد موافقت يا عدم موافقتشان با عباراتي مانند "من درباره خودم باور مثبتي دارم" را اعلام کنند.
مهيرز ميگويد: "من نقش پژوهشگر را بازي کردم و هميشه روپوش سفيد آزمايشگاه را به تن داشتم. ما حتي هنگام اتصال افراد مورد آزمايش به دستگاه دروغسنج ژل رساناکننده پوست را هم به کار ميبرديم. هدف ما اين بود که موقعيت حتيالامکان باورپذير شود."
همه اين دانشجويان به دستگاه دروغسنج متصل شدند، اما به برخي از آنها گفته شد اتصال آنها به دستگاه دروغسنج تنها براي تمرين کارکنان است و پيش از شروع بررسي دستگاه خاموش خواهد شد. گروهي ديگر همين مسير را طي کردند و به آنها گفته شد در حين مصاحبه از لحاظ راستگويي با اين دستگاه تحت نظر قرار ميگيرند.
نتايج دوشعبگي جالبي را نشان ميداد: در زناني که در آزمون رواني خودشيفتگي نمرات پاييني گرفته بودند، تفاوتي در ميزان ابراز عزت نفس، هنگام به اصطلاح "زيرنظربودن" با دستگاه دروغسنج، ايجاد نميشد. اما در زناني که نمرات بالاي خودشيفتگي در آزمون شخصيتي گرفته بودند، هنگامي فکر ميکردند دستگاه دروغسنجي که به آن متصل هستند، خاموش است، ميزان ابراز عشق به خودشان بيشتر ميشد. اما هنگامي که تصور ميکردند به دستگاه دروغسنج روشن است و پژوهشگران دروغ گفتن آنها را کشف ميکنند، به طور قابل توجهي عزت نفس پايينتري را ابراز ميکردند.
اين يافتهها دال بر اين است که افراد خودشيفته حس عميقي از حقارت را پنهان ميکنند.
با اين حال مهير ميگويد بر اساس اين يافتهها هنوز نميتوان با اطمينان گفت اين اظهارات ساختگي بوسيله خودشيفتهها به خاطر خودشان است يا به خاطر ديگران.
مهيرز ميگويد: "خودشيفتهها ممکن است سعي کنند با ادعاي اينکه خودشان را دوست دارند، احساسات ارزش شخصيشان را تقويت کنند. يک امکان ديگر اين است که خودشيفتهها سعي ميکنند به اين طريق شيوه پذيرششان بوسيله ديگران را تحت تاثير قرار دهند. ممکن هم هست ترکيبي از هر دو اين عامل در کار باشد."